Vladimir Putin në pushtet ka shkatërruar miliona njerëz teksa po shkon drejt tiranisë.
Megjithatë, Vladimir Putin nga pushteti do të sjellë kaosin e vet: një luftë shekspiriane me thika për pushtet; liderët rajonalë të çliruar; një arsenal bërthamor për t’u rrëmbyer.
Tani për tani, pak duan të flasin publikisht për atë botë pas Putinit, të kujdesshëm ndaj perceptimit të ndërhyrjes në politikën e brendshme. Por privatisht, vendet perëndimore dhe analistët po komplotojnë skenarët që mund të shpalosen kur Putini të largohet në mënyrë të pashmangshme – dhe se si duhet të reagojnë aleatët e Ukrainës.
“Do të jem i kujdesshëm duke spekuluar shumë për situatën e brendshme politike në Rusi”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg javën e kaluar, kur u pyet se si aleanca po përgatitej për mundësinë që lideri rus të largohej nga detyra.
“Pavarësisht se çfarë mund të tregojnë analizat e ndryshme, unë mendoj se ajo që duhet të bëjmë në NATO është të jemi të përgatitur për të gjitha rastet dhe kur bëhet fjalë për Ukrainën, të jemi të përgatitur të vazhdojmë t’i mbështesim ato”, tha ai.
Një konsensus: Nuk do të jetë një tranzicion i pastër, duke paraqitur një mori dilema që mund të tensionojnë aleatët perëndimorë. Sa mund – dhe duhet – të ndikojnë në procesin e trashëgimisë? Çfarë duhet të bëjnë nëse një republikë ruse shkëputet? Çfarë marrëdhëniesh duhet të ndjekin ata me pasardhësin e Putinit?
“Ne duhet të lëmë mënjanë çdo iluzion se ajo që ndodh më pas është demokracia”, tha Laurie Bristow, një ish-ambasadore britanike në Rusi.
“Ajo që mendoj se do të ndodhë më pas”, shtoi ai, “është ndoshta një kohë telashe”.
Një luftë shpërthyese pasardhëse
Tani për tani, Putin është në një pozicion të sigurt. Ai ende kontrollon aparatin shtetëror dhe ushtria po ekzekuton urdhrat e tij vrasëse në Ukrainë.
Por pushtimi i dëshpëruar i liderit rus në Ukrainë e ka zvogëluar pozitën e tij në vend dhe ka thelluar pasiguritë se kush do ta merrte kontrollin dhe si.
“Për të menaxhuar një vazhdimësi të qëndrueshme kur të vijë koha – e cila në mendjen e Putinit do të jetë një kohë e zgjedhjes së tij – atëherë keni nevojë për një shkallë të lartë konsensusi të elitës”, tha Bristow, i cili shërbeu si i dërguar i Mbretërisë së Bashkuar në Moskë nga 2016 deri në 2020.
“Ajo që ata kanë bërë tani është thyerja e këtij konsensusi,” tha ai, duke vënë në dukje se tani ka më shumë gara për pushtet brenda Kremlinit.
Kjo luftë mund të bëhet e përgjakshme sapo të hapet përfundimisht detyra kryesore e Kremlinit.
“Kjo mund të bëhet shumë shekspiriane, mendoj Mbreti Lir, ose Perandoria Romake, si unë, Claudius, apo Games of Thrones, shumë shpejt”, tha William Alberque, një ish-drejtor i qendrës së kontrollit të armëve të NATO-s.
Alexander Vershbow, një ish-zyrtar i lartë i SHBA-së dhe NATO-s, tha se skenari më i mundshëm ishte ende një “tranzicion i qetë” brenda rrethit aktual të brendshëm të Putinit – por ai pranoi se rrëzimi i tiranëve mund të sjellë trazira. “Mund të ketë paqëndrueshmëri të brendshme”, tha ai, “dhe gjërat bëhen shumë të paparashikueshme në sistemet autoritare, në diktaturat personale”.
Bristow, ish-ambasadori britanik, paralajmëroi fuqitë perëndimore që të qëndrojnë jashtë luftimeve të tilla pasardhëse: “Unë mendoj se ne duhet të njohim kufijtë e aftësisë sonë për të ndikuar në këto rezultate”.
Megjithëse, pranoi ish-i dërguari, “ne sigurisht kemi një interes për rezultatin”.
Armët bërthamore = fuqi
Rusia është ulur në rezervën më të madhe në botë të armëve bërthamore, me mijëra koka luftarake që secila mund të shkaktojë shkatërrim masiv, vdekje dhe trauma në një popullsi.
Arsenali ka qenë prej kohësh një burim i forcës ruse në skenën botërore dhe një pjesë dominuese e imazhit të saj global – për vite me radhë, mundësia e një sulmi bërthamor të Kremlinit dominonte imagjinatën publike në SHBA dhe gjetkë.
Në një periudhë pasigurie drejtuese, ai arsenal mund të bëhet një simbol i lakmuar i pushtetit. Kjo do të përqëndrohej në mbrojtësin bërthamor të ushtrisë ruse, Drejtorinë e 12-të kryesore, ose GUMO.
“Ekziston një mundësi reale”, tha Alberque, “që do të kishte konkurrencë vdekjeprurëse – konkurrencë për të përfshirë njerëzit që përpiqen të grumbullojnë pjesë të ndryshme të ushtrisë – veçanërisht GUMO-në e 12-të që kontrollon arsenalin bërthamor të Rusisë”.
Rajone mashtruese
E thënë thjesht, Rusia është vendi më i madh në botë, duke u shtrirë në 11 zona kohore dhe duke u ngjitur nga Kaukazi në Arktik.
Ndërsa Putini mund të duket se mban një kontroll despotik në të gjithë këtë hapësirë, ka një numër republikash ruse me lidhje më të dobëta me Moskën – dhe disa me figura politike ambicioze. Një vakum pushteti në një kryeqytet të largët mund të paraqesë një hapje për liderët lokalë që të marrin më shumë kontroll.
Ndërsa shumica e analistëve besojnë se Federata Ruse do të qëndrojë e bashkuar kryesisht përmes një beteje për kontrollin e Kremlinit, ata pranojnë se qeveria ruse ka kohë që i frikësohet fragmentimit.
Në rast të luftimeve të tilla fraksionale, të gjithë sytë do të jenë te Ramzan Kadyrov, kreu brutal i Republikës Çeçene.
“A e hedh peshën e tij pas një fraksioni konkurrent? Apo thotë ai, ‘jam mirë me një dekadë subvencionesh masive ruse – tani le të shkëputemi dhe ndoshta mund të sundoj Çeçeninë dhe Dagestanin; A mund të kem perandorinë time këtu?” tha Alberque, tani drejtor në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
Pushtimi i Ukrainës nga Moska gjithashtu mund të rikthehet për të ndjekur Kremlinin.
Vershbow, një ish-ambasador amerikan në Rusi, tha se ka një “probabilitet të ulët” të shpërbërjes, por vuri në dukje se “ironikisht” aneksimi i zonave të Putinit në Ukrainën lindore “mund të citohet si një precedent nga udhëheqësit separatistë brenda Federatës Ruse, për të thënë “kufijtë janë tani për t’u rrëmbyer”.
Një rikthim i debatit të rivendosur
Sapo të krijohet një ekip i ri drejtues, atëherë do të fillojnë debatet më djallëzore të politikave për qeveritë perëndimore.
Me Putinin jashtë skenës politike, disa zyrtarë – veçanërisht në Evropën Perëndimore – mund të argumentojnë se ekziston një mundësi për të krijuar një marrëdhënie të re me Moskën.
SHBA i ofroi Rusisë në mënyrë famëkeqe një buton simbolik të “rivendosjes” në fillim të presidencës së Barack Obamës, vetëm për të parë që marrëdhëniet të përkeqësohen më tej. Dhe Gjermania për vite me radhë predikoi ungjillin e angazhimit ekonomik me Rusinë, vetëm për të shpallur një “Zeitenwende” historike, ose pikë kthese, pas pushtimit të Moskës.
Me lidershipin e ri në Kremlin, Gjermania mund të thotë “oh, Zeitenwende, nuk ka rëndësi. Le t’i shtyjmë SHBA-të të bëjnë një rivendosje tjetër me liderin e ri rus, “tha Alberque.
Në mënyrë të pashmangshme, krahu lindor i NATO-s do të dënonte hapa të tillë. Ata do të argumentonin se “Rusia nuk ndryshon kurrë”, tha Alberque dhe do të mbështeteshin te aleatët që të mos tërhiqeshin nga qëndrimi më i vendosur i NATO-s i miratuar që nga fillimi i luftës.
Ministri polak për Mbrojtjen Kombëtare Mariusz Błaszczak e bëri pikërisht këtë pikë për POLITICO.
“Rusia në një version me Carin si udhëheqës ishte njësoj si Rusia në një version me një sekretar të përgjithshëm të Partisë Komuniste si udhëheqës, dhe tani është njësoj si Vladimir Putin si udhëheqës,” tha ai.
“Ajo që është e rëndësishme nga këndvështrimi ynë,” shtoi ai, “është izolimi i Rusisë”.
Për momentin, nuk pritet asnjë pasardhës i Putinit. Por zyrtarët thonë se ata presin një regjim me një ideologji të ngjashme – ose edhe më ekstreme.
Jānis Garisons, një sekretar shteti letonez, vuri në dukje se Putini ka burgosur tashmë kritikët – dhe udhëheqësit e mundshëm të ardhshëm – si Alexei Navalny, dhe vetëm më shumë të vijës së ashpër nga jashtë janë gati të ndërhyjnë.
“Të vetmit njerëz që e kritikojnë atë” dhe jo në burg “janë nga krahu i djathtë,” tha Garisons.
“Ne nuk duhet të bëhemi viktimë e një junteje ose e ndonjë grupi njerëzish që vijnë duke thënë se duan një rivendosje,” tha Ben Hodges, ish-komandanti i Ushtrisë Amerikane në Evropë, “nëse është ende njësoj”.
Një ndryshim i madh këtë herë është se Europa tani është më pak e varur ekonomikisht nga Moska, duke reduktuar një nxitje kyçe për t’u riangazhuar.
“Ne kemi bërë një rrugë të gjatë për të ndaluar blerjet nga Rusia”, tha një diplomat i lartë i BE-së, i cili foli në kushte anonimiteti. “Kjo do të linte vetëm çështjet e armëve bërthamore – por kjo do të jetë kryesisht me amerikanët”.
Një sinjal tjetër që mund të kërkojnë liderët perëndimorë është nëse një pasardhës i Putinit bashkëpunon me organizatat ndërkombëtare që kërkojnë të ndjekin penalisht krimet ruse të luftës në Ukrainë – një mundësi, natyrisht, që duket e largët.
“Vetëm një Rusi e vendosur për të bashkëpunuar, nuk do të përfaqësonte një kërcënim për Evropën”, tha ministri i Jashtëm çek Jan Lipavský.
Megjithatë, pavarësisht nga të gjitha supozimet se një Rusi bashkëpunuese është larg, disa zyrtarë aktualë dhe ish-zyrtarë paralajmëruan se qeveritë perëndimore duhet të kombinojnë parandalimin me një përpjekje afatgjatë për të angazhuar shoqërinë civile ruse.
Aleanca perëndimore, tha Bristow, duhet të marrë në konsideratë “si ne i drejtohemi shoqërisë ruse përtej Kremlinit, brezit të ardhshëm të politikanëve, mendimtarëve, intelektualëve, mësuesve, biznesmenëve rusë, për të përcaktuar një lloj vizioni alternativ ndaj atij që ata” kam marrë.”
“Ndjenja ime”, shtoi ai, “është se shumë njerëz në Rusi do të donin ta bënin këtë”.
